Leeftijds Ladder Rechten Per Leeftijd
0-4 jaar
- Bij je geboorte krijg je een Burgerservicenummer (BSN).
- Je ouders zijn verplicht om de kosten voor je levensonderhoud en ontwikkeling te betalen. Als je ouders onvoldoende in staat zijn om te voorzien in jouw levensonderhoud moet de overheid jou financieel helpen.
- Vanaf 6 á 9 weken na je geboorte word je opgeroepen voor je eerste vaccinatie, als je ouders hiervoor toestemming geven.
- Je kunt van vier tot elf jaar gratis (met een speciaal abonnement) met de trein reizen als je samen reist met een volwassene. Je moet wel een eigen ov-chipkaart hebben.
- Vanaf 2,5 jaar mag je gebruik maken van de peuterspeelzaal. In sommige gemeenten is dit kosteloos, in andere gemeenten betalen ouders er wel voor.
- Als je ouders buitenshuis werken kun je tussen 0 en 4 jaar overdag naar een crèche of kinderdagverblijf. Je ouders krijgen vanuit de rijksoverheid een tegemoetkoming in de kosten voor kinderopvang.
- Je mag naar de basisschool vanaf je vierde verjaardag.
- Een kind moet zich identificeren wanneer hij of zij medische zorg krijgt, ook minderjarigen die nog niet onder de algemene identificatieplicht vallen (kijk bij 14 jaar).
- Je hebt een eigen ID-kaart of paspoort nodig als je naar het buitenland gaat.
5 jaar
- Je hebt leerplicht en moet naar school.
- Je kunt ook zonder je ouders vliegen in een vliegtuig. Vanaf 5 jaar mag je namelijk vliegen met een begeleider van de vliegmaatschappij.
12 jaar
- De rechter móet jouw mening volgens de Nederlandse wet meenemen als hij een beslissing maakt. Bijvoorbeeld als jouw ouders gaan scheiden. Trouwens, volgens het Kinderrechtenverdrag mogen kinderen van elke leeftijd hun mening geven. Ook als je jonger dan 12 bent.
- Als je een strafbaar feit pleegt, kun je een straf krijgen. Dit kan een werkstraf zijn, maar ook een leerstraf of een boete. In hele uitzonderlijke gevallen kan een minderjarige zelfs een gevangenisstraf krijgen.
- Vanaf je 12e kun je een eigen paspoort aanvragen. Je ouders moeten hier dan wel toestemming voor geven.
- Je kunt je als orgaandonor registreren als je ouders toestemming geven. Kom je voor je 16e te overlijden, dan kunnen je ouders of voogd jouw donatietoestemming wel intrekken. Andersom kan dat niet. Heb je dus geen toestemming gegeven? Dan kunnen zij niet alsnog toestemming geven voor orgaandonatie.
- Je kunt (zonder toestemming van je ouders!) een identiteitskaart aanvragen.
- Is er medisch iets met je aan de hand? Dan heb je het recht om te horen wat er precies met je aan de hand is.
- Je hebt het dan ook het recht om mee te praten over verdere behandeling als je ziek bent.
- Bij adoptie mag je je mening geven (dat betekent dat je dus nee mag zeggen als je niet geadopteerd wilt worden).
- Als je een tattoo (of piercing) wilt laten zetten, mag dit vanaf je 12e. Als je tenminste ook toestemming hebt van je ouders. Het mag ook alleen als je ouders erbij aanwezig zijn. Er zijn wel beperkingen: de tattoo mag namelijk niet op je hoofd, je hals, je polsen en/of je handen.
- Je mag je (als donorkind) aanmelden voor het FIOM KID Registeren de FIOM KID-DNA Databank, als je toestemming hebt van je ouders of voogd. Vanaf je 16e heb je die toestemming niet meer nodig.
13 jaar
*Als je 13 bent, mag je betaalde klusjes doen buiten schooltijden en een baantje hebben op zaterdag en in de schoolvakanties.
- Je kunt lid worden van de medezeggenschapsraad op school.
- Je kunt een eigen account aanmaken op Facebook en YouTube.
14 jaar
- Je hebt de plicht om je paspoort of Europese Identiteitskaart altijd bij je te dragen. Deze moet je kunnen laten zien als de politie hiernaar vraagt.
- Je kunt aansprakelijk gesteld worden voor de schade die je veroorzaakt, je ouders zijn medeaansprakelijk
15 jaar
- Vanaf je 15e mag je kranten bezorgen, ook een ochtendkrant.
- Als je werkt, heb je recht op het minimumjeugdloon.
- Je kunt een visvergunning aanvragen.
- Als je 15,5 jaar bent, kun je het theorie-examen bromfietsrijbewijs af leggen.
16 jaar
- Als je 16 bent, mag je zelf een arbeidsovereenkomst aangaan.
- Je mag maximaal 9 uur per dag en 45 uur per week werken. Let wel op: schooltijd telt mee als arbeidstijd en je mag niet ’s nachts werken, geen oproepdiensten doen en niet overwerken.
- Je kunt de rechter vragen je meerderjarig te laten verklaren als je zwanger bent. Zo kun je voor je eigen kind zorgen en het zelf opvoeden.
- Je mag trouwen als je zwanger bent. Hiervoor heb je wel toestemming van je ouders nodig.
- Je kunt een eigen zaak beginnen als je daarvoor toestemming krijgt van de rechter.
- Als je schade veroorzaakt, kun je aansprakelijk worden gesteld.
- Je kunt veroordeeld worden volgens het volwassenenstrafrecht als je de strafwet overtreedt. Dit kan alleen in uitzonderlijke gevallen en omdat Nederland een voorbehoud heeft gemaakt op artikel 37 IVRK.
- Je mag zelf beslissen over alle medische behandelingen die betrekking hebben op jou.
- Je mag een testament maken.
- Vanaf je 16e mag je theorie-examen voor je autorijbewijs doen.
- Als je 16,5 jaar bent, mag je beginnen met autorijlessen.
- Je kunt een tractorcertificaat halen en mag dan een tractor besturen.
- Vanaf je 16e mag je ook je bromfietsrijbewijs halen en brommer rijden.
- Je leerplicht voor vijf dagen in de week loopt af als je een havo-, vwo- of mbo2-diploma hebt.
- Je mag een motor- en zeiljacht met een lengte van zeven tot vijftien meter besturen. Voor een motorjacht is een vaarbewijs nodig wanneer de boot harder kan dan twintig kilometer per uur en als er beroepsmatig mee wordt gevaren.
- Je mag gaan oefenen voor gevaarlijke sporten zoals sportvliegen of parachutespringen.
- Je mag naar een discotheek of kroeg zonder een volwassene. Maar: je mag geen alcohol drinken.
- Je mag seks hebben als het vrijwillig is. Het is niet strafbaar om voor je 16e seks te hebben, als het maar met een leeftijdsgenoot gebeurt en vrijwillig is.
- Je mag zonder toestemming van je ouders een tattoo of piercing laten zetten.
- Je mag je (als donorkind) aanmelden voor het FIOM KID Registeren de FIOM KID-DNA Databank.
17 jaar
- Vanaf je 17e mag je praktijkexamen voor het autorijbewijs doen.
- Je kunt, als je geslaagd bent voor je autorijbewijs, onder begeleiding van een coach de weg op.
- Wil je gaan studeren als je 18 wordt? Dan kun je op je 17e alvast je basisstudiebeurs aanvragen.
- Als je niet naar school gaat, mag je vijf dagen per week werken.
- Ben je langdurig ziek of heb je een handicap, dan mag je 4 maanden vóór je 18e verjaardag een Wajong uitkering aanvragen. Je ontvangt dan vanaf 18 jaar een uitkering.
18 jaar
18 jaar en ouder Gefeliciteerd! Je bent meerderjarig en volwassen voor de wet. Dus je mag nu in principe alles wat volwassenen mogen, zoals:
- Je hebt stemrecht en mag dus stemmen bij de verkiezingen.
- Ook mag je jezelf verkiesbaar stellen voor de gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede en Eerste Kamer.
- Je kunt zelf een rechtszaak aanspannen.
- Werken mag je nu niet alleen overdag, maar ook ’s nachts.
- Je hebt geen toestemming meer nodig van je ouders om te kunnen trouwen.
- Als je daar recht op hebt, kun je zelf een uitkering aanvragen.
- Je kunt een bankrekening openen zonder toestemming van je ouders.
- Je kunt alimentatie op je eigen rekening ontvangen.
- Onder bepaalde voorwaarden kun je je voor- of achternaam laten veranderen.
- Je mag – als je je rijbewijs gehaald hebt – nu ook zonder begeleider in een auto rijden.
- Je mag alcohol en tabakswaren (sigaretten) kopen en gebruiken.
- In een coffeeshop mag je softdrugs kopen en gebruiken.
- Je mag een casino bezoeken.
- Je mag vuurwerk (in alle 3 de categorieën) kopen en afsteken.
- Wil je voogd worden van een minderjarig kind, dan kan dat vanaf je 18e.
- Je mag een woning huren of kopen.
- Je mag een eigen bedrijf starten.